WSKAZANIA DUSZPASTERSKO-KATECHETYCZNE
DOTYCZĄCE PRZYGOTOWANIA DO SAKRAMENTU BIERZMOWANIA NA TERENIE ARCHIDIECEJI LUBELSKIEJ

Archidiecezjalna Komisja do Spraw Duszpasterstwa Ogólnego
Wydział do Spraw Wychowania Katolickiego
Lublin, 27 sierpnia 2001 r.

1. Wiek kandydatów do sakramentu bierzmowania.

Kodeks Prawa Kanonicznego w kan. 889 § 1 stwierdza: „Zdatnym do przyjęcia sa-kramentu bierzmowania jest każdy i tylko ten, kto został ochrzczony, a nie był bierzmowa-ny”. Zaś w kan. 891 KPK wyjaśnia, że: „Sakrament bierzmowania wierni powinni przyjmo-wać w pobliżu wieku rozeznania, chyba, że Konferencja Episkopatu określiła inny wiek, albo istnieje niebezpieczeństwo śmieci, lub zdaniem szafarza, co innego doradza powyższa przy-czyna”.

Zatwierdzone przez Konferencję Episkopatu Polski w Łowiczu (21 czerwca 2001) Polskie Dyrektorium Katechetyczne (PDK) ustala, że „katecheza młodzieży gimnazjalnej wiąże się z (...) przygotowaniem do przyjęcia sakramentu bierzmowania (...), który winien być udzielany młodzieży uczęszczającej do klas trzecich gimnazjów” (107).

2. Czas przygotowania do sakramentu bierzmowania.

Przygotowanie do sakramentu bierzmowania powinno trwać trzy lata. W okresie po-czątkowym wskazane jest minimum roczne przygotowanie. Rozpoczyna się pod koniec klasy II gimnazjum i trwa przez całą klasę III gimnazjum. Sakrament bierzmowania udzielany jest pod koniec klasy III gimnazjum.

W wyjątkowych sytuacjach, szczególnie w parafiach wiejskich, można zorganizować przygotowanie do sakramentu bierzmowania raz na kilka lat i objąć nim klasę II i III gimna-zjum oraz pierwsze klasy szkoły średniej.

3. Miejsce przygotowania kandydatów do sakramentu bierzmowania.

Katechizm Kościoła Katolickiego wyraźnie wskazuje na parafię jako miejsce przygo-towania do tego sakramentu: „Katecheza przed bierzmowaniem powinna także starać się obu-dzić zmysł przynależności do Kościoła Jezusa Chrystusa, zarówno do Kościoła powszechne-go, jak i wspólnoty parafialnej. Na tej ostatniej spoczywa szczególna odpowiedzialność za przygotowanie kandydatów do bierzmowania” (KKK 1309).

Polskie Dyrektorium Katechetyczne przypomina, że: „parafia jest uprzywilejowanym miejscem dla katechezy przygotowującej do przyjmowania sakramentów świętych” (PDK 107).
Zatem właściwym miejscem przygotowania młodzieży do sakramentu bierzmowania jest parafia zamieszkania kandydata, z uwzględnieniem internatów i szkół zamkniętych.

Do sakramentu bierzmowania dopuszcza proboszcz z parafii zamieszkania kandydata lub wyznaczony przez niego ksiądz.
Nadzwyczajne przygotowanie do sakramentu bierzmowania poza parafią (np. archika-tedra lubelska), dotyczy tylko osób nie objętych katechizacją, czyli powyżej 18 roku życia, za pisemną zgodą proboszcza zamieszkania kandydata.

Katecheta w szkole nie przygotowuje bezpośrednio do sakramentu i nie jest osobą dopuszczającą do sakramentu bierzmowania. W wyjątkowych sytuacjach może to uczynić, ale tylko za wyraźną zgodą proboszcza zamieszkania kandydata. Jednak jednym z warunków dopuszczenia do sakramentu bierzmowania jest opinia katechety kandydata.

4. Sposób przygotowania do sakramentu bierzmowania.

Biorąc pod uwagę fakt, że na katechezy sakramentalne w parafii będą uczęszczać uczniowie, którzy mają katechezę w szkole, spotkania katechetyczne przy parafii nie mogą być kolejną godziną religii, „nie mogą być powtarzaniem tego, co już zostało zrobione w ra-mach szkolnej katechezy, ale czymś innym, dopełniającym szkolną katechezę, uwzględniają-cym mentalność młodych, dającym im poprzez celebrację doświadczyć sacrum, przeżywania, modlitwy, dyskusji, rozmowy, odkrywania im miejsca i zadań w Kościele (por. PDK 107).

5. Program rocznego (minimalnego) przygotowania do sakramentu bierzmowania.

Przygotowanie do bierzmowania rozpoczyna się pod koniec klasy II gimnazjum. Młodzież tych klas na zorganizowanym spotkaniu (w ramach parafii zamieszkania) w Niedzielę Palmową składa swoje prośby (np. forma podania) o przyjęcie do grona kandydatów do bierzmowania na ręce księdza proboszcza.

Po Niedzieli Palmowej w parafii odbywa się „Spotkanie wstępne” kandydatów do bierzmowania, na którym uroczyście wręcza się im indeksy z programem przygotowania i omawia się propozycje na wakacyjne pogłębienie życia religijnego (np. oaza, pielgrzymka, rekolekcje) oraz zachęca do udziału w katechezie szkolnej, a szczególnie w katechezach sakramentalnych w parafii w nowy roku szkolnym (tj. III klasa gimnazjum). Na tym spotkaniu należy podać termin spotkania wrześniowego. Wskazane jest, aby w tym spotkaniu uczestni-czyli także rodzice kandydatów.

W roku szkolnym odbywają się comiesięczne spotkania (np. w pierwszy piątek miesiąca). Mogą być one prowadzone według schematu: Msza św., konferencja, praca w małych grupach. Zgodnie z Polskim Dyrektorium Katechetycznym „osobami odpowiedzialnymi za formację młodzieży przygotowującej się do sakramentu bierzmowania są kapłani, katecheci, animatorzy wywodzący się z kościelnych ruchów młodzieżowych” (PDK 107). Dlatego też w procesie przygotowania kandydatów do bierzmowania powinni  brać udział animatorzy i lide-rzy różnych grup czy organizacji parafialnych. Wskazane jest, aby proboszcz lub delegowany przez niego ksiądz przed każdym spotkaniem z kandydatami do bierzmowania odbył spotka-nie z zespołem prowadzącym, celem omówienia spotkania. Konkretne jednak formy pracy duszpasterskiej powinni wypracować miejscowi duszpasterze z uwzględnieniem warunków duszpasterskich swoich parafii.

System przygotowania kandydatów do bierzmowania jest oparty o materiały Wypłyń na głębię. Materiały te składają się z refleksji dla kandydata do bierzmowania i materiałów dla katechety, które stanowią dwie dopełniające się części.
Proponowane tematy spotkań w cyklu jednorocznym:

A. Pierwsze spotkanie – wrzesień.

Temat:  Kim jest człowiek?

Proponowane katechezy:

Kim jestem? Dokąd zmierzam?
Moja historia.
Co jest najważniejsze?

Zadania apostolskie:
  • Odwiedzić chorych.

B. Drugie spotkanie – październik.

Temat:  Moja odpowiedzialność za wiarę.

Proponowane katechezy:

Rozmawiaj ze mną.
W jakiego Boga wierzysz?
Na czym buduję.

Zadania apostolskie:
  • Zachęcić młodzież do udziału w nabożeństwach różańcowych.

C. Trzecie spotkanie – listopad.

Temat: Bóg kocha ciebie i ma wobec ciebie wspaniały plan.

Proponowane katechezy:

Kim jesteśmy?
Nie jest dobrze, żeby mężczyzna był sam.
Wartość przyjaźni.
W poszukiwaniu miłości.
Rodzina – mój dom.

Zadania apostolskie:
  • Zachęcić młodzież do odwiedzania cmentarza, modlitwy za zmarłych (wytłumaczyć odpusty związane z odwiedzinami cmentarza i modlitwą za zmarłych).
  • Zaproponować aby zamówili Mszę św. w intencji zmarłych (dla wielu będzie to pierwszy raz w życiu).

D. Grudzień – kandydaci do bierzmowania biorą udział w rekolekcjach adwentowych w parafii.

Wskazane jest aby przynajmniej jedno spotkanie rekolekcyjne było poświeco-ne tylko dla  kandydatów do bierzmowania. Należy zorganizować dla nich celebrację pokutną i zachęcić do spowiedzi. W czasie rekolekcji należy wprowadzać kandydatów w życie modlitwy, organizując w poszczególne dni rekolekcji różne formy modlitwy, aby ukazać bogactwo tradycji duchowej Kościoła Katolickiego.4

W małych grupach mogą omówić następujące tematy:

- Czym jest modlitwa? (KKK 2558-2556)
- Jakie są rodzaje modlitwy? (KKK 2623-2643)
- Jakie są drogi modlitwy? (KKK 2663-2679)

Zadania apostolskie:
  • Przyjść na spotkanie grupy modlitewnej.
  • Poznać grupy, zespoły formacyjne, charytatywne i modlitewne jaki istnieją w parafii.
  • W ramach akcji charytatywnej włączyć młodzież w przygotowanie i roznoszenie paczek świątecznych dla biednych i chorych w parafii.

E. Piąte spotkanie – styczeń.

Temat:  Ty w wielkim planie Boga.

Proponowane katechezy:

Na horyzoncie.
Bóg mnie kocha.

Zadania apostolskie:
  • Włączyć się w przygotowanie liturgii słowa podczas Mszy św. w parafii (komentarze, czytania, śpiew, modlitwa wiernych)

F. Szóste spotkanie – luty.

Temat:  Człowiek jest grzeszny i oddalony od Boga.

Proponowane katechezy:

Zdradziłem miłość.
Wstań i idź.
Wystarczy uwierzyć.
Jezus ratownik.

Zadania apostolskie: ·
  • Wybrać jedną formę, przez którą, do następnego spotkania można przyczyniać się do szerzenia Królestwa Chrystusowego w swoim otoczeniu.

G. Siódme spotkanie – marzec.

Temat: Jezus obecny w sakramentach.

Proponowane katechezy:

Miłość silniejsza niż śmierć.
Ten, który uczy miłości.
Start.
Uczta.

Zadania apostolskie:
  • Należy zachęcić kandydatów do udziału w rekolekcjach wielkopostnych i do spowiedzi wielkanocnej (plan jw. – rekolekcje adwentowe).
  • Postanowienia i wyrzeczenia na czas Wielkiego Postu.
  • Uczestnictwo w nabożeństwach wielkopostnych: Droga krzyżowa, Gorzkie żale (z kazaniem pasyjnym). Adoracja Najświętszego Sakramentu w Grobie Pański w Wielki Piątek.
  • Należy też przewidzieć udział kandydatów we Mszy Krzyżma w Wielki Czwartek w archikatedrze. „Ważnym momentem, który poprzedza celebrację bierzmowania, a równocześnie w pewien sposób do niego należy, jest poświęcenie krzyżma świętego” (KKK 1297).
  • Konstytucja o liturgii świętej (KL 71) podkreśla ścisły związek sakramentu bierzmo-wania z sakramentem chrztu świętego. Dlatego wskazane jest, aby kandydaci do bierzmowania uczestniczyli w odnowieniu przyrzeczeń chrzcielnych podczas liturgii Wigilii Paschalnej w parafii. Mogą stać ze świecami na środku kościoła.

H. Ósme spotkanie – kwiecień.

Temat:  Kościół to Chrystus żyjący w nas!

Proponowane katechezy:

On czy my.
Komu dowód osobisty.

Zadania apostolskie:
  • Osobiste zainteresowanie się faktem swojego chrztu. Odwiedzenie parafii chrztu (zwrócić uwagę na chrzcielnicę). Wzięcie świadectwa chrztu, jeśli odbył się w innej parafii. Zapoznać się, kto udzielał tego sakramentu. Jakie są relacje z chrzestnymi? Jakie pamiątki pozostały po chrzcie i Pierwszej Komunii św.?

I. Dziewiąte spotkanie – maj.

Temat: Życie według Ducha.

Proponowane katechezy:

Moje tak.
Bierzmowanie to nie happy end.
Różne są dary Ducha...

Zadania apostolskie:
  • · Udział w nabożeństwach majowych.

J. Dziesiąte spotkanie – czerwiec.

Temat:  „Wypłyń na głębię.”

Proponowane katechezy:

Twoja przyszłość, Twoje powołanie.
Meta.
Uczyńcie cokolwiek wam powie.
Co dalej?
Jestem świadkiem Jezusa.

Zadania apostolskie:
  • W życiu świętych Duch Święty ukazuje swoją świętość i kontynuuje dzieło zbawienia. Dlatego należy dobrze poznać życie swojego patrona, a także uzasadnić wybór nowego patrona, którego imię zostanie przyjęte podczas ceremonii sakramentu bierzmowania.

K. Jedenaste spotkanie – przed bierzmowaniem.

Omówienie liturgii sakramentu bierzmowania i przygotowanie do czynnego udziału kandydatów i ich świadków. Przygotowanie czynności liturgicznych, próba śpiewu i ustawie-nia podczas liturgii, a także przygotowanie modlitwy wiernych, komentarzy idt.

Bezpośrednio przed przyjęciem sakramentu bierzmowania należy zorganizować cele-brację pokutną dla kandydatów do bierzmowania i ich świadków.

W ramach przygotowania do sakramentu bierzmowania można wykorzystać istniejące formy duszpasterstwa młodzieży np. pielgrzymki, dni skupienia, rekolekcje zamknięte itd.
Wskazane jest, aby kandydaci uczestniczyli w archidiecezjalnych lub dekanalnych spotka-niach młodzieży (np. Święto Młodych).

6. W przygotowaniu do sakramentu bierzmowania można wykorzystać następujące materiały:
  1. Katechizm Kościoła Katolickiego, Pallottinum – Poznań 1994.
  2. Otrzymacie Jego moc. Katechizm bierzmowanych, Jedność – Kielce 1994.
  3. Ks. Stanisław Kisiel, Umocnieni Duchem Świętym, Wydawnictwo Diecezjalne – Sie-dlce 1990.
  4. Tenże, Dodatek katechizmowy do Umocnieni Duchem Świętym (Wypisy z „Katechi-zmu Kościoła Katolickiego”), Wydawnictwo Diecezjalne – Siedlce 1995.
  5. O. Bonawentura Smolka OFM, Sakrament Bierzmowania. Materiały przygotowawcze, Wydawnictwo św. Antoniego – Wrocław 1996.
  6. Ks. Antoni Gorzandt, Przyjdź Duchu Święty. Przygotowanie do sakramentu bierzmo-wania, Wydawnictwo Kurii Biskupiej – Lublin.
  7. Ks. Ryszard Czekalski (red.), Katecheza wobec wyzwań współczesności, Płocki Insty-tut Wydawniczy - Płock 2001.
Należy zachęcić kandydatów, aby po przyjęciu sakramentu bierzmowania włączyli się w gru-py i zespoły parafialne, a także czynnie uczestniczyli w przygotowaniu życia liturgicznego parafii.

Powyższe wskazania duszpastersko-katechetyczne obowiązują na terenie archidiecezji lubelskiej od dnia ogłoszenia i należy je uwzględnić w przygotowaniu młodzieży do sa-kramentu bierzmowania począwszy od roku szkolnego 2001/2002.
WIKARIUSZ GENERALNY